مسئله پذیرش ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاک چین در سرتاسر جهان، اخیرا با استقبال بهتری مواجه شده است. حالا عده بیشتری از مردم حداقل یک بار اسم بیت کوین را شنیده اند و پیشنهاد سرمایه گذاری در پروژه های مختلف ارز دیجیتال به گوششان خورده است. کنترل سیستم های مالی در تمام کشورهای دنیا توسط بانکهای مرکزی و دولت ها باعث شده تا مردم به سمت استفاده از سیستم های مالی روی بیاورند که در انحصار شخصی خودشان باشد. استفاده از ارزهای دیجیتال در کشورهایی مانند ایران که در آنها مردم با مشکلاتی مثل تحریم و نوسان قیمت ارز هم دست و پنجه نرم می‌کنند، قوت بیشتری گرفته است. با این وجود، نبود قانونگذاری مشخص برای فعالیت در این حوزه باعث سردرگمی افرادی شده که علاقه به فعالیت در عرصه ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاک چین دارند. در این مقاله به بررسی قوانین خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران پرداخته شده است .
خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران ؛ سرگردان بین میزهای قانون‌گذاران!
- شروع قانون گذاری های مربوط به خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران از اوایل سال ۹۷ شروع شد. تا قبل از این تاریخ، قانون مشخصی برای مبادله ارزهای رمزنگاری شد وجود نداشت و به همین دلیل، مانعی برای خرید و فروش وجود نداشت. در اردیبهشت سال ۹۷ بود که بانک مرکزی ایران طی یک اعلامیه، خرید و فروش بیت کوین در ایران را ممنوع اعلام کرد. در این اعلامیه گفته شده بود «از آنجایی که ماهیت ارزهای مجازی این ارزها را به ابزاری برای پولشویی، تامین مالی تروریسم و به طور کلی جا به جایی پول بین مجرمان تبدیل می کند، ممنوعیت به کار گیری این ارزها به بانک‌ها ابلاغ شده است.» همانطور که می دانید، این قانون تا حد زیادی بدون استفاده به نظر می رسید؛ چرا که تراکنش های ارز دیجیتال بر بستر بانک خاصی انجام نمی شود و در نتیجه، این ابلاغیه ممنوعیت باعث ایجاد مانعی برای افراد فعال در این حوزه نشد.
- کمی بعد و در تاریخ شهریور ۹۷ بود که رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیک اعلام کرد «سایت های فروش اینترنتی رمز ارز شناسایی می شوند» از آنجایی که چند ماه قبل از این تاریخ خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران ممنوع اعلام شده بود، شنیدن چنین خبری منطقی به نظر می رسید. منظور از سایت های فروش اینترنتی رمز ارز، همان صرافی ها و فروشگاه های انگشت شماری بودند که در آن زمان فعالیت می کردند. این مقام مسئول همچنین اعلام کرده بود «با توجه به اینکه رمزارزها پشتوانه خاصی ندارند، ممکن است دچار فراز و نشیب های قیمتی در تبادلات مالی شوند و این امر ریسک بالایی را متوجه معاملات می کند.» چیزی که این ابلاغیه مشخص میکرد، این بود که حتی مسئولان تصمیم گیرنده برای این حوزه هم آشنایی کافی با مبانی ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاک چین و ساز و کار این تکنولوژی ندارند و صرفا به دلیل بدون پشتوانه بودن ارزهای رمزنگاری شده، خرید و فروش آنها را ممنوع اعلام کردند.
- در همان شهریور سال ۹۷ بود که خبر دیگری درباره مبادلات ارزهای دیجیتال در ایران منتشر شد. این بار عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرد «زیرساخت استفاده از ارز دیجیتال در کشور فراهم نیست و در نتیجه داشتن صرافی ارز دیجیتال در ایران به صلاح اقتصاد نیست.» این مقام مسئول اعلام کرده بود «از آنجایی که خرید و فروش ارزهای مجازی در حال حاضر از بستر و پشتوانه خاصی برخوردار نیست و نظارتی در این رابطه وجود ندارد، اشخاصی که اقدام به معامله ارز دیجیتال می‌پ کنند، وارد کار پر ریسکی شده اند.»
صرافی های خارجی خدمات خود به ایرانیان را متوقف کردند!
در میان همین سردرگمی های قانونگذاری داخلی بودیم که صرافی بیترکس اعلام کرد به دلیل تحریم های وضع شده از سوی آمریکا، کاربران ایرانی امکان فعالیت در این صرافی را ندارند. در همین زمان بود که این صرافی دارایی های ایرانیان را بلوکه کرد. البته بعد از گذشت حدود یک سال و با پیگیری های کاربران، این صرافی دارایی های بلوکه شده ایرانیان را آزاد کرد.
همانطور که احتمالا می دانید، تحریم‌ها باعث شدند اکثر صرافی های بین المللی ارائه خدمات به ایرانیان را متوقف کنند و این مسئله علاوه بر در دسترس نبودن صرافی های داخلی، برای کاربران مشکلات زیادی به وجود آورد. برای مثال می توان به قطع شدن خدمات صرافی‌های بایننس و OKEX برای ایرانیان اشاره کرد. در اینجا بود که کاربران برای استفاده از صرافی های بین المللی، با مشکلاتی مانند احراز هویت و داشتن آی پی ثابت خارج از کشور مواجه شدند.
بانک مرکزی بالاخره قوانین مربوط به حوزه رمزارزها را منتشر کرد!
در بهمن ماه ۹۷ و کمتر از یک سال پس از غیر قانونی اعلام شدن خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران ، بانک مرکزی قوانینی برای فعالیت در این حوزه در ایران منتشر کرد. به طور کلی، مواردی که در سند منتشر شده از سوی این بانک گفته شده بود، به شرح زیر هستند:
- استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان یک روش پرداخت در داخل کشور ممنوع است.
- صدور و انتشار ارزهای دیجیتال در اختیار توسعه دهندگان هر ارز دیجیتال است و بانک مرکزی در این زمینه امکان پذیرش نقش و مسئولیتی ندارد.
- خرید و فروش و تبادل ارزهای دیجیتال تنها در صرافی هایی امکانپذیر است که مقررات آنها در بخش الزمات عمومی صرافی ها آورده شده است. (الزامات عمومی صرافی ها در همان سند منتشر شده بود.)
- توسعه کیف پول ارز دیجیتال با در نظر گرفتن مقررات بخش کیف پول رمز ارزی، برای اشخاص حقیقی و حقوق بلامانع است. (مقررات مربوط به کیف پول های ارز دیجیتال در همان سند منتشر شده بود.)
طبق قوانین منتشر شده توسط بانک مرکزی، خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران و به وسیله صرافی های ایرانی، دیگر فعالیتی غیرقانونی به حساب نمی آمد. اما طبق این سند استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان روش پرداخت، غیرقانونی است. یعنی شما نمی توانید یک وب سایت فروش اینترنتی داشته باشید و آدرس کیف پول ارز دیجیتال خود را به عنوان روش پرداخت تعیین کنید.
مصادیق قاچاق ارز
اواخر اردیبهشت سال ۹۹ مجلس شورای اسلامی مصادیق قاچاق رمز ارزها را به شرح زیر تعیین کرد :
تمامی رمز ارزها (ارزهای رقومی) در حکم ارز موضوع قانون قاچاق ارز هستند و جرائم، تخلفات، ضمانت اجراها و نیز تمامی احکام و مقررات مربوط به ارز در این قانون در مورد آنها نیز اجراء می شود.
به دنبال این موضوع پورابراهیمی،عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم پیرامون مصوبه اخیر مجلس در اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گفت:
امروز باقیمانده بخش های اصلاحیه قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در صحن علنی مجلس به تصویب رسید و یکی از بند های ذیل این اصلاحیه در خصوص ضوابط و مقرارت رمز ارزها بود.
وی افزود:
یکی از نکات قابل تأمل این قانون این است که تمامی قوانین و مقرارت مرتبط با ارزهای سنتی، برای رمز ارزها نیز قابل اجراست و رمز ارزها هم به صورت قانونی مورد معاملات اقتصادی قرار می گیرند. هم اکنون هر نوع فعالیت در خصوص کالاهای قاچاق در فضای مجازی ممنوع است. تبلیغ،ارائه بیمه نام و ضمانت بانکی برای این کالاها در فضای مجازی پیگیرد قانونی دارد که همه این قوانین برای رمز ارز ها هم اجرا خواهد شد.
جمع بندی نهایی خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران
در حال حاضر و در زمان نگارش این مطلب، هنوز قانون جدیدی برای خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران وضع نشده است . یعنی شما همچنان می توانید ارزهای دیجیتال مورد نظر خود را از صرافی های ایرانی خریداری کنید اما نمی توانید از آن ارزها به عنوان روشی برای پرداخت استفاده کنید. روند قانون گذاری کریپتو کارنسی در ایران تا حدودی امیدوار کننده است؛ اینکه از کاملا غیرقانونی در نظر گرفته شده این حوزه به قانونی بودن قسمت هایی از آن رسیده ایم، می تواند نشانه خوبی برای پیشرفت های آتی باشد.
